İstanbul tarihi: İstanbul adı nereden geliyor? İşte tarihçesi…

[Yaz Güneşi]

İstanbul, yerleşim tarihi 300 bin, kentsel tarihi yaklaşık 3 bin, başkentlik tarihi 1600 yıla kadar uzanan bir şehirdir.1204-1261 arasındaki Haçlı istilası haricinde(330-1923) Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu’nun üç imparatorluğa başkentlik yaparak, 16 yüzyıl boyunca batıda Tuna Nehri’nden doğuda Pers İmparatorluğu’na kadar olan geniş coğrafyasında bölgenin tek hakimi olmuştur.


TARİH ÖNCESİ(M.Ö. 300.000-M.Ö. 667) DÖNEM

Küçükçekmece Gölü kenarında bulunan Yarımburgaz Mağarasında yapılan kazılarda insan kültürüne ait ilk izlere rastlanmıştır. Bu dönemde gölün çevresinde Neolitik ve Kalkolitik insanların yasadığı sanılmaktadır.

İlk belirgin yerleşim sahipleri olarak Megaralılar kabul edilmektedir.

ERKEN BİZANS(M.Ö 667-M.Ö. 196) DÖNEMİ

İstanbul, bu dönemde adı Byzantion olan antik bir Yunan şehir devleti olarak kuruldu. Kısa zaman sonra gelişip güçlendi. Roma İmparatorluğu tarafından ele geçirildi.

ANTİK YUNAN ŞEHİR DEVLETİ BYZANTİON VE ANTİK YUNAN (M.Ö. 667-M.Ö. 196) DÖNEMİ

Bugünkü İstanbul’un temelleri M.Ö. 7. yüzyılda atılmıştır. “Byzantion” şehri Megaralılar tarafından M.Ö. 667’de kurulmuştur. Uzun süre şehir devlet yapısı gösteren Bizantion, stratejik konumu gereği ekonomik gelişme sayesinde tüm antik Yunan bölgesine hakim bir güç olmuştur.

ROMA(M.Ö. 196-M.S. 395) DÖNEMİ

İstanbul, bu dönemde Byzantion, Latinleştirilecek ve Byzantium olarak Roma İmparatorluğu’nun önemli şehirlerinden biri haline gelecek, adı değişecek ve Konstantinopolis olarak Roma İmparatorluğu’nun başkenti olacaktır.

ROMA İMPARATORLUK ŞEHRİ BYZANTİUM VE ERKEN ROMA(M.Ö. 196- M.S. 330) DÖNEMİ

M.Ö. 196’da Byzantion Roma İmparatorluğu’nun eline geçer. Özellikle İmparator Vespasian döneminde adı Latince Byzantium olur. 196’da Pers İmparatoru Pescennius ile anlaştığı için Roma İmparatoru Septimius Severus tarafından cezalandırılır ve büyük zarar görür; şehir baştan başa tekrar inşa edilir. 330’da I. Konstantin tarafından Roma İmparatorluğu’nun başkenti ilan edilir.

ROMA İMPARATORLUK BAŞKENTİ KONSTANTİNAPOLİS VE GEÇ ROMA(M.S. 330-M.S. 395) DÖNEMİ

İstanbul’un başkentlik tarihi Roma İmparatorluğunun Doğu-Batı olarak ayrışmasından 65 yıl önce başlamıştır. Byzantion 330 yılında İmparator Büyük Konstantin’in isteğiyle ‘Nova Roma (Yeni Roma)’ olarak Roma İmparatorluğu’nun başkenti yapılır, kentin ismi imparatorun ölümünden sonra onun anısına Byzantium’dan Konstantinopolis’e çevrilir. Roma’nın istilası ve yıkılmasıyla onun yerine geçen Konstantinopolis, 395’de ikiye bölünen Roma İmparatorluğu’nun ardılı devlet Doğu Roma İmparatorluğu’nun başkenti olur.

BİZANS İMPARATORLUK(395-1453) DÖNEMİ

İstanbul bu dönemde Konstantinopolis olarak Bizans İmparatorluğu’nun başkentliğini yapacaktır.

KONSTANTİNAPOLİS VE ERKEN BİZANS İMPARATORLUK(395-1204) DÖNEMİ

Konstantinopolis, önce Doğu Roma İmparatorluğu adıyla kurulan ve Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra zamanla adı Bizans İmparatorluğu’na dönüşen devletin de 395’de başkenti olmuştur. Konstantinopolis erken ortaçağda da dünyanın en parlak ve zengin şehridir.

KONSTANTİNAPOLİS VE LATİN İMPARATORLUK(1204-1261) DÖNEMİ

1204-1261 yılları arasında Latinlerin işgaline uğrayan Konstantinopolis Latin İmparatorluğu`nun bir parçası haline gelmiştir.

KONSTANTİNAPOLİS VE GEÇ BİZANS İMPARATORLUK(1261-1453) DÖNEMİ

Latin egemenliğinden sonra 1453’e kadar Bizans İmparatorluğu’nun başkenti olmuştur.

KONSTANTİNİYYE VE OSMANLI(1453-1922) DÖNEMİ

İstanbul bu dönemde büyük bir cihan imparatorluğunun başkenti olacak, üç kıtaya yayılan toprakları 400 yıldan uzun süre hakimiyetinde tutacaktır.

29 Mayıs 1453’te şehrin Fatih Sultan Mehmed tarafından fethi sonrasında Osmanlı İmparatorluğu’nun başkentlik dönemi başlar. Müslümanlarca Konstantiniyye olarak adlandırılan şehri, Rumlar ‘E Stin Polis’ (Başkente/Şehirden) olarak anmışlardır. Osmanlılar da bu ismi kullandılar ve İstanbul şekline getirdiler. Ruslar şehre Çarigrad (Çarın şehri) demişler, Balkanlar’daki adı ise Stambul olmuştur.

CUMHURİYET(1923- ) DÖNEMİ

29 Ekim 1923’te Ankara Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti ilan edilince İstanbul, 330’dan beri yani 1600 yıl boyunca sürdürdüğü başkentlik özelliğini kaybetmiştir. 1930 yılında Konstantinopolis adı tamamen yürürlükten kaldırılarak resmi adı İstanbul olmuştur.